ऑपरेटिंग सिस्टिम(OS) म्हणजे काय..? Operating System in Marathi
संगणकाचा आणि काम करणार्या व्यक्तीचा संगणकाशी सुस्वाद व्हावा या साठी कोणत्या तरी माध्यमाची गरज असते . हा सवाद प्रोग्राम्स च्या माध्यमातून साधला जातो त्या प्रोग्रामला ऑपरेटिंग सिस्टम असे म्हणतात किवा OS देखिल म्हणतात . विंडोज हे मायाक्रोसॉफ्ट या जगातील सर्वात मोठ्या काँम्प्यूटर निर्मात्या कंपनीचे उत्पादन आहे . यात कंपनीने आजवर अनेक प्रकार सादर केले आहेत , जसे विंडोज 3.1, विंडोज ९५ , विंडोज एमई, विंडोज एक्सपी ,विंडोज व्हिस्टा ,विंडोज ७, डॉस, यूनिक्स, विन्डोज़ , एप्प्ल सारख्या ऑपरेटिंग सिस्टम आहेत.ऑपरेटिंग सिस्टम हा सॉफ्टवेर चा महत्वाचा भाग आहे .
आपल्या कड़े ज़र वर्ड , एक्सेल , ऑटोकाड, फोटोशॉप, टेल्ली या सारखे पकेज असले तरी ऑपरेटिंग सिस्टम शिवाय हे पेकजे आपण वापरू शकत नाही. ऑपरेटिंग सिस्टम मध्ये आपले कड़े विन्डोज़ नावाची ऑपरेटिंग सिस्टम लोकप्रिय आहे . सध्या ह्या ऑपरेटिंग सिस्टम चे भाग विन98 , विन2000, विनXP, विन विस्टा ह्या लोकप्रिय आहेत . जास्त वापरत आहेत . मायक्रोसॉफ्ट विंडोज, मॅकोस आणि लिनक्स वैयक्तिक संगणकासाठी तीन सर्वात सामान्य ऑपरेटिंग सिस्टम आहेत. आयबीएम-सुसंगत पीसीसाठी प्रथम ग्राफिकल यूजर इंटरफेस (जीयूआय) असलेले विंडोज ओएस लवकरच पीसी बाजारावर वर्चस्व गाजवीत आहे. सुमारे 90 टक्के पीसी विंडोजची काही आवृत्ती चालवतात.
ऑपरेटिंग सिस्टमची विविध कार्य :-
- मेमरी मॅनेजमेंट
- प्रोसेसर मॅनेजमेंट
- डिव्हाइस मॅनेजमेंट
- फाईल मॅनेजमेंट
डेस्कटॉप/लॅपटॉपवर वापरल्या जाणाऱ्या सर्वात चांगल्या आणि लोकप्रिय ऑपरेटिंग सिस्टम्स खालीलप्रमाणे आहेत :
1 मायक्रोसाँफ्ट विंडोज :-
मायक्रोसाँफ्ट विंडोज ही डेस्कटॉपवर सर्वात जास्त वापरली जाणारी ऑपरेटिंग सिस्टम आहे . विंडोजची पहिली आवृती किंवा व्हर्जन १९८5 मध्ये सादर केली गेली होती आणि त्याची सर्वांत आधुनिक आवृती विंडोज १० २०१५ मध्ये सादर केली गेली . मात्र जर आपण विंडोजबाबत बोलत असू तर विंडोज ७ हे सर्वात जास्त ठिकाणी वापरले जाणारे आजचे लोकप्रिय व्हर्जन आहे .
2 अॅपल मॅक ऑपरेटिंग सिस्टम :-
मॅकोस ही एक ऑपरेटिंग सिस्टम आहे जी प्रत्येक मॅकला सामर्थ्य देते. हे आपल्याला इतर संगणकांसह सहज करू शकत नसलेल्या गोष्टी करू देते. हे असे आहे कारण ते विशेषत: चालू असलेल्या हार्डवेअरसाठी डिझाइन केलेले आहे – आणि त्याउलट. मॅकोस सुंदर डिझाइन केलेल्या अ‍ॅप्सच्या संपूर्ण सूटसह येतो. हे आपल्या मॅकला आपल्या आयफोन आणि इतर devicesपल डिव्हाइससह जादूसारखे कार्य करते. आणि गोपनीयता आणि सुरक्षितता लक्षात घेऊन ते तळापासून तयार केले गेले आहे. जेव्हा एक नवीन नवीन मॅकोस रिलीझ होते, तेव्हा त्याला एक नवीन नाव प्राप्त होते, जसे मॅकोस कॅटालिना. जर आपला मॅक कोणत्याही मॅक ऑपरेटिंग सिस्टमची पूर्वीची आवृत्ती वापरत असेल तर आपण नवीनतम Appleपल सॉफ्टवेअर अद्यतने स्थापित केली पाहिजेत, ज्यात मॅकओएसद्वारे स्थापित केलेल्या सुरक्षितता अद्यतने आणि सफारी, पुस्तके, संदेश, मेल, संगीत, कॅलेंडर आणि फोटो.
3 उबंटू :-
उबंटू ही जगात सर्वात जास्त वापरली जाणारी लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टम आहे . हे वेगवान आहे ,सुरक्षित आहे आणि ओपन सोर्स . जी लक्षावधी पीसीवर आणि सर्व्हरवर वापरली जाते . यामध्ये अँप्सची एक मोठी रेंज आधीच इंस्टॉल केलेली असते ज्यात फायरफॉक्स ब्राउझर , लायब्रेऑफिस , इमेल क्लाएंट , बिटटोरंट क्लाएंट आणि काही गेम्स असतात . हि जो समुदाय आणि व्यावसायिक समर्थन दोन्हीसह विनामूल्य उपलब्ध आहे. उबंटू समुदाय उबंटू जाहीरनाम्यात समाविष्ट केलेल्या कल्पनांवर आधारित आहे: ते सॉफ्टवेअर विनामूल्य उपलब्ध असले पाहिजे. उबंटू ही जगात सर्वात वापरली जाणारी लिनक्स दर दोन वर्षांनी उबंटू दीर्घकालीन समर्थन (एलटीएस) रिलीझ उपलब्ध होईल, ते 5 वर्षांसाठी समर्थित आहे. उबंटू संपूर्णपणे ओपन सोर्स सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंटच्या तत्त्वांशी वचनबद्ध आहे; आम्ही लोकांना ओपन सोर्स सॉफ्टवेअर वापरण्यास, त्यात सुधारणा करण्यास आणि त्यास पुढे पाठविण्यास प्रोत्साहित करतो.उबंटू डेस्कटॉप आणि सर्व्हर दोन्ही वापरासाठी उपयुक्त आहे.
4 लिनक्स मिंट :-
लिनक्स मिंट ही वापरण्यास सोपी , आधुनिक आणि सुबक तसेच सोयीस्कर ऑपरेटिंग सिस्टम आहे. यात अनेक उपयुक्त अँप्स आधीच इंस्टॉल केलेली असतात जसे की ,लायब्रेऑफिस, फायरफॉक्स ब्राउझर , इमेल क्लाएंट, व्हीएलसी मिडिया प्लेअर , आणि बरंच काही. लिनक्स मिंटचा उद्देश एक आधुनिक, मोहक आणि आरामदायक ऑपरेटिंग सिस्टम तयार करणे आहे जो शक्तिशाली आणि वापरण्यास सुलभ आहे. लिनक्स मिंट ही सर्वात लोकप्रिय डेस्कटॉप लिनक्स वितरण आहे आणि लाखो लोक वापरतात. लिनक्स मिंट ही एक संगणक ऑपरेटिंग सिस्टम आहे जी बर्‍याच आधुनिक प्रणालींवर काम करण्यासाठी डिझाइन केली गेली आहे. मायक्रोसॉफ्टच्या विंडोज, Appleपल सारख्याच भूमिकेचा भरणे म्हणून लिनक्स मिंटचा विचार केला जाऊ शकतो.मॅक ओएस आणि विनामूल्य बीएसडी ओएस. लिनक्स मिंट देखील एकत्र काम करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे . लिनक्स मिंट ही व्यक्ती आणि कंपन्यांसाठी एक उत्कृष्ट ऑपरेटिंग सिस्टम आहे.
5 फेडोरा :-
फेडोरा ऑपरेटिंग सिस्टम आहे जी जगभर मोठ्या प्रमाणात पीसी आणि सर्व्हरवर वापरली जाते . ही ओपन सोर्स प्रथम आणि मुख्य म्हणजे फेडोरा ही लिनक्स-आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम आहे ज्यास फेडोरा प्रोजेक्ट म्हणून समुदाय वितरण म्हणून 2003 मध्ये परत बनवले गेले. हे Red Hat Enterprise Linux सोबत सोडले गेले, जे रेड हॅट लिनक्स बंद झाल्यानंतर पुढील अधिकृत Linux वितरण होते. हॅट एंटरप्राइझ लिनक्स रिलिझसाठी सॉफ्टवेअर इनोव्हेशनचे स्रोत म्हणून काम करणे हा त्याचा मुख्य हेतू होता. दोन लिनक्स वितरकांमधील हे कनेक्शन फेडोरा नावाचे मूळ स्पष्ट करते – ‘फेडोरा’ रेड हॅटच्या “छायाडोमन” लोगोमध्ये वापरल्या जाणार्‍या वैशिष्ट्यीकृत फेडोरा टोपीचा संदर्भ देते.फेडोरा म्हणजे काय? फेडोरा प्रोजेक्टनुसार फेडोरा “कोणालाही वापरण्यासाठी, सुधारित करण्यासाठी आणि वितरण करण्यासाठी नेहमीच विनामूल्य असते.” उबुंटू नंतर फेडोरा सर्वात जास्त वापरला जाणारा लिनक्स वितरण आहे.
ऑपरेटिंग सिस्टीम चे कार्य :-
युजर इंटरफेस :-
जर ऑपरेटिंग सिस्टीम हे वापर करण्यासाठी किचकट व वापरायला अवघड, तसेच फक्त कॅरेक्टरवर आधारित असेल तर अशी ऑपरेटिंग वापरण्यास अवघड असते पूर्वी DOS ही Command Base वर चालणारी ऑपरेटिंग सिस्टीम वापरली जात होती. यानंतर जी यु आय(GUI) या प्रकारातील ऑपरेटिंग सिस्टीम संगणक आल्या वापरकर्त्या एप्लीकेशन प्रोग्रॅम आणि संगणक हार्डवेअरशी युजर इंटरनेटच्या माध्यमातून संवाद साधता असतो. या GUI ऑपरेटिंग सिस्टीम मध्ये ग्राफिक्स चा वापर केला गेला.
व्यवस्थापन करणे : –
ऑपरेटिंग सिस्टीम चे महत्वाचे कार्य म्हणजे व्यवस्थापन करणे होय ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या साह्याने संगणकाचे सर्व भागावर नियंत्रण करणे, एकमेकांच्या समन्वय साधणे , मेमरी प्रोसेसिंग करणे, स्टोरेज मॅनेजमेंट करणे,डिवाइस मॅनेजमेंट (इनपुट आणि आउटपुट डिव्हाइस)फाईल मॅनेजमेंट इत्यादी सर्व गोष्टीचे व्यवस्थापन ऑपरेटिंग सिस्टीम कडून केले जाते.
एप्लीकेशन चालवणे :-
विविध प्रकारच्या प्रक्रिया करण्यासाठी वेगवेगळी एप्लीकेशन हे चालवावी लागतात त्यासाठी ऑपरेटिंग सिस्टीम ही ते आपलिकेशन ला सपोर्ट करणारी पाहिजे असते. बहुतेक ऑपरेटिंग सिस्टम या मल्टी टास्किंग असतात त्यामध्ये मेमरी मधील विविध अप्लिकेशन चालवण्याची क्षमता असते तसेच एकाच वेळी दोन किंवा जास्त एप्लीकेशन चालवणे शक्य आहे.